در این مطالعه پارامترهای اکسیژن محلول، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی و شیمیایی رودخانه عباس آباد همدان با استفاده از مدل QUAL2KW در فصل های بهار (تر) و تابستان (خشک) بررسی گردید. پس از آنالیز حساسیت مدل، داده های اردیبهشت، خرداد و مردادماه سال های 1390 و 1391 برای واسنجی و داده های مشابه 1394 برای صحت­سنجی استفاده گردید. دقت مدل از طریق محاسبه شاخص های آماری ضریب تعیین، خطای استاندارد و ریشه میانگین مربعات خطای نرمال بررسی شد. خطای استاندارد اکسیژن محلول، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی و شیمیایی در مرحله واسنجی، به ترتیب در محدوده 038/0 تا 092/0، 058/0 تا 180/0 و 075/0 تا 156/0، در مرحله صحت سنجی به ترتیب در محدوده 007/0 تا 040/0، 225/0 تا 385/0، 166/0 تا 216/0 محاسبه شد. نتایج نشان داد روند تغییرات اکسیژن محلول در فصول تر و خشک تقریباً یکنواخت و خطی بوده که ناشی از شیب زیاد و هوادهی بالای رودخانه است. همچنین تغییرات اکسیژن خواهی بیوشیمیایی و شیمیایی نسبتاً مشابه و دارای روند افزایشی است.

آب های زیرزمینی از مهم ترین منابع تامین آب شیرین مورد نیاز انسان محسوب می شوند و آلودگی آن ها به وسیله کودها و سموم آفت کش به علت توسعه کشاورزی و تنوع آفات گیاهی یکی از معضلات زیست محیطی به شمار می رود. با توجه به اینکه آب شرب اهالی شهرستان آق قلا از چاه های آب زیرزمینی تامین می شود و در این منطقه زمین های کشاورزی زیادی وجود دارند که به صورت دوره ای سمپاشی می شوند، احتمال نشت سموم به داخل این چاه ها وجود دارد. نیترات و کلرید دو عنصر بسیار مهم در بررسی کیفیت آب های زیرزمینی به شمار می روند. این دو عنصر در هر یک از چاه های آب زیرزمینی ارقام متفاوتی را نشان می دهند. حداکثر مقدار مجاز برای این عناصر با توجه به استانداردهای بهداشت جهانی 250 و 50 میلی گرم در لیتر به ترتیب برای کلرید و نیترات است. هدف از مطالعه حاضر، دستیابی به تخصیص بهینه آب شرب مطابق استاندارد بهداشت جهانی و حداکثر استاندارد مطلوب برای آب های زیرزمینی در منطقه آق قلا با استفاده از مدل برنامه ریزی آرمانی وزنی است. در این منطقه 4 چاه زیرزمینی، 6 مخزن هوایی و 2 مخزن زمینی (برای ذخیره و انتقال آب به مخزن های هوایی) به منظور تامین آب آشامیدنی 17 روستا وجود دارد. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان برداشت آب از چاه های تحت بررسی در حالت استاندارد بهداشت جهانی و حالت حداکثر استاندارد مطلوب متفاوت است. بیشترین میزان برداشت آب در حالت استاندارد بهداشت جهانی و حداکثر استاندارد مطلوب به چاه شماره 3 و کمترین میزان برداشت به علت بالا بودن میزان نیترات به چاه شماره 1 اختصاص یافته است. همچنین، با توجه به نتایج حاصل از میزان برداشت در حالت حداکثر استاندارد مطلوب، از چاه شماره 2 به علت زیادبودن غلظت نیترات در مقایسه با سایر چاه های تحت بررسی برداشتی صورت نگرفت. بنابراین، با توجه به استانداردهای بهداشت جهانی و متفاوت بودن میزان عناصر در هر یک از چاه های تحت بررسی، برداشت آب به صورت ترکیبی از آب چاه ها توصیه می شود.

رودخانه ها از جمله با ارزش ترین اکوسیستم های آبی هستند که سلامت و بقای آنها سبب حفظ بقای تمام موجودات زنده استفاده کننده از آنها می شود. کیفیت آب رود تجن با تاکید بر کارکردهای محیط زیستی آن در بازه بین سد شهید رجایی و شهر ساری به طول تقریبی 35 کیلومتر با انتخاب پنج ایستگاه نمونه برداری و با هدف تاثیرپذیری اکوسیستم رودخانه از منابع آلاینده حاشیه رودخانه، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. پس از بازدید از منطقه و جانمایی ایستگاه های نمونه برداری، شرایط کشت و کار و دوره فعالیت های کشاورزی در منطقه به عنوان عامل درجه یک آلاینده رودخانه، نیز بررسی شد. جهت تعیین شرایط اولیه کیفیت آب رود، در اردیبهشت ماه و قبل از شروع کشت و کار نمونه برداری انجام شد و غلظت پارامترهای نیترات، نیتریت، آمونیاک، فسفات، اکسیژن محلول، سختی، قلیاییت،pH  و BOD5 با روش های استاندارد اندازه گیری شد. گام زمانی سه هفته ای از خرداد ماه تا مهر ماه برای نمونه برداری انتخاب شد. همچنین برای مقایسه کیفیت آب در فصول مختلف، یک نوبت نمونه برداری نیز در اوایل زمستان انجام شد. نتایج نشان داد که غلظت آلاینده های فسفات و آمونیاک بالاتر از استانداردهای موجود است و مشکلاتی را برای رودخانه و زیست مندان به وجود می آورد. همچنین سختی و قلیایی بودن در میزان بالایی قرار دارد که از این لحاظ برای سلامتی اکوسیستم و آبزیان مفید است.

در بحران کنونی آب، استفاده از چشمه ها در بسیاری از مناطق به بشر کمک کرده است. کاربرد شاخص ها و روش های آماری اطلاعات مفیدی در راستای درک کیفیت آب و برنامه ریزی برای مدیریت درست آن، ارائه می دهد. زمانی که منابع آب علاوه بر استفاده متعارف ویژگی های منحصر به فردی دارند؛ از جمله رودخانه، چشمه های آبگرم و چشمه قیر دهلران، این موضوع اهمیت بیشتری می یابد. در این مطالعه، 28 نمونه از آب چشمه های آبگرم، 4 نمونه از آب رودخانه و 4 نمونه از آب چشمه قیر برداشت شدند. پارامترهای مورد اندازه گیری دما، pH، EC، سدیم، پتاسیم و نیترات بودند. آزمون های آماری آنالیز واریانس یک طرفه و تی تک نمونه ای به ترتیب برای مقایسه سه منطقه با هم و مقایسه با استاندارد WHO و استاندارد ملی ایران بکار گرفته شدند. همچنین برای طبقه بندی کیفیت آب از شاخص های ویلکاکس، WQI و INWQS استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، آب چشمه قیر از نظر تمام پارامترها با دو منطقه دیگر دارای تفاوت معنی دار آماری بود و همه پارامترها در سه منطقه دارای اختلاف معنی داری آماری با استاندارد WHO و استاندارد ملی ایران و کمتر از آن بودند. بر اساس شاخص ویلکاکس همه نمونه ها نامناسب برای آبیاری؛ بر اساس شاخص WQI دارای کیفیت عالی و بر اساس INWQS از نظر pH برای آبزی پروری گونه های حساس تصفیه نیاز ندارند و از نظر نیترات تنها برای آبیاری مناسب هستند. با توجه به مدیریت و حفاظت منطقه به عنوان آثار طبیعی ملی، به نظر می رسد که نقش عوامل طبیعی از جمله زمین شناسی و وقوع سیلاب در ترکیب شیمیایی منابع آب بسیار مهم تر باشد و در مجموع بر اساس نتایج روش های به کار رفته بجز ویلکاکس، کیفیت آب مناسب ارزیابی شد. با این وجود با توجه به استفاده بهداشتی درمانی از چشمه های آبگرم و احتمال احداث امکانات رفاهی برای گردشگران نباید از نقش عوامل انسانی بر کیفیت منابع آب منطقه غافل شد.

آبخوان دشت عباس یکی از منابع آب زیرزمینی حایز اهمیت در شمال غرب استان خوزستان است که سالیانه بیش از بیست میلیون مترمکعب آب از آن برداشت می شود. علی رغم پتانسیل آبخوان از نظر آبدهی، کیفیت آب زیرزمینی در بخش وسیعی از دشت نامطلوب است و آنیون و کاتیون غالب به ترتیب سولفات، سدیم و کلسیم می باشد. نمونه های آب زیرزمینی دشت عباس نشان دهنده تکامل ژئوشیمیایی است و رخساره هیدروشیمیایی سولفاته- کلسیک- منیزیک، کلروره سدیک- کلسیک و کلروره- سدیک می باشد. علی رغم آن که در مسیر تکاملی نسبت غلظت یون کلراید افزایش می یابد، ولی نسبت غلظت سولفات تقریبا حالت کاهشی دارد. کاهش نسبت غلظت سولفات به معنای کاهش غلظت مطلق سولفات در مسیر تکاملی نمی باشد، بلکه این امر نشان گر آن است که نرخ افزایش غلظت یون کلراید بیش از نرخ افزایش یون سولفات می باشد. در توصیف آماری داده های هیدروشیمیایی، نسبت یون های بی کربنات به سولفات، سدیم به کلراید مورد بررسی قرار گرفته است. با بررسی نمایه اشباع ژیپس نمونه های آب زیرزمینی دشت عباس مشخص گردید که در مسیر تکامل هیدروژئوشیمیایی آبخوان، آب زیرزمینی نسبت به ژیپس به حالت اشباع رسیده است. هدف از این بررسی ارزیابی وضعیت کیفی آب زیرزمینی و توصیف فرآیندهای شیمیایی کنترل کننده در منطقه مورد مطالعه می باشد.